Oudste vermelding
De oudste vermelding van onze gemeente stamt uit 1187. In dat jaar verwierf de abdij van Groot-Bijgaarden de altaren (d.i. het pastoorsambt) van Beerse, Vosselaar en Wechelderzande. Dit is te vinden in een 18de-eeuwse kopie van het oorspronkelijke Latijnse handschrift. De kopiist heeft er in het Nederlands als samenvatting bovengeschreven: “Rogerus, Bisschop van Camerijck, geeft aen desen cloostere tot onderhoudt der arme Religieusen de pastorijen van Vosselar, Berse, Wechele, A° 1185.” Die 1185 is een foutieve interpretatie van het jaartal 1187 in Romeinse cijfers in de oorspronkelijke tekst.
Naam
Steunend op de oudste schrijfwijzen “Berse” (12de eeuw) en “Barse” (13de eeuw) verklaren de taalkundigen de naam “Beerse” als “stoppelveld, stekelige plaats” of als “heidevlakte of gerooid bos bedekt met stoppels”. Anderen verbinden onze gemeentenaam met het Middelnederlandse “baer” (bloot, open, zonder bedekking), wat mogelijk verwijst naar kale, onontgonnen heidegronden, of met “bern” (stromend water, beek), waarmee dan de Laak bedoeld wordt. Tot 1933 schreef men de naam Beerse meestal als “Beersse”.
Het oude wapenschild
In 1926 kreeg Beerse een officieel wapenschild met een zilveren zwaard tussen twee gouden klauwende beren op een zwarte achtergrond. Daarbij werd een fameuze, taalkundige fout gemaakt. De naam Beerse heeft helemaal niets met beren te maken.
Het nieuwe wapenschild
Toen Beerse en Vlimmeren in 1977 gefuseerd werden, wou het gemeentebestuur een nieuw wapenschild. Vijftien jaar zou het duren, eer er een oplossing uit de bus kwam. Vlimmeren gebruikte een wapenschild dat niet officieel erkend was, namelijk dat van Julien de Pestre, heer van Turnhout van 1768 tot 1774 en weldoener van Vlimmeren. Het vertoonde een gouden sleutel tussen twee zilveren zespuntige sterren op een rode achtergrond. Omdat de oude wapenschilden van Beerse en Vlimmeren niet voldeden, ging men op zoek naar een schild waarmee men een historisch verband tussen Beerse en Vlimmeren kon leggen. Die historische band vond men alleen bij Johan de Proost, die van 1626 tot 1648 heer van Beerse en Vlimmeren geweest was.
In 1992 kregen Beerse en Vlimmeren hun nieuw wapenschild, gebaseerd op dat van Johan de Proost: een gouden gekanteelde dwarsbalk met drie achtpuntige sterren op een blauwe achtergrond. Daarbij herinneren de sterren aan het oude wapenschild van Vlimmeren en ter herinnering aan het oude wapenschild van Beerse werden de twee beren als schildhouders en het zwaard in de achtergrond toegevoegd.
In de heraldiek (wapenkunde) beschrijft men dit wapen als volgt: “In lazuur een beurtelings gekanteelde dwarsbalk van goud, vergezeld van drie achtpuntige sterren van hetzelfde. Het schild gehouden door wee beren van goud, geklauwd en getongd van keel, en geplaatst voor een zwaard met gevest van goud.” Lazuur is de heraldische benaming voor blauw; keel is rood.
Vlag
De vlag van Beerse en Vlimmeren is sinds 1992 afgeleid van het wapenschild. De officiële beschrijving ervan luidt: “Blauw met een gele beurtelings gekanteelde dwarsbalk, vergezeld van drie gele achtpuntige sterren.”
Vraag
Gedurende hoeveel jaar was Johan de Proost heer van Beerse en Vlimmeren?
Bronnen
Leo JANSEN, Bijdrage tot de toponymie van Beerse en Vosselaar, onuitgegeven licentiaatsverhandeling, Leuven, 1988, deel I, p. XX-XXIII.
Leo DIGNEF, Geschiedenis der Sint-Lambertusparochie te Beerse tot 1436, in De Vlierbes XVII (1995), p. 161-185.
Leo DIGNEF, Beerse en Vlimmeren voeren het wapenschild van Johan de Proost, in De Vlierbes, XVI (1994), p. 143-170.