Bedevaart
Van oudsher kwamen er bedevaarders naar de Sint-Corneliuskapel om de H. Cornelius aan te roepen tegen stuipen, jicht, vallende ziekte en dierenkwalen. Vooral op de twee feestdagen van de H. Cornelius stroomden de bedevaarders toe: op 16 september en op derde paasdag. De begankenis op derde paasdag groeide uit tot wat we nu nog kennen als Kapellekensmarkt.
De bedevaarders offerden varkenskoppen, hoenders, wol, schaapsvellen en ook graan. Hoeveel? Dat moest de waag uitwijzen, een stevige balans waarop de zieke tegen graan afgewogen werd. De pastoor hield een homilie (preek) van op een houten kansel (preekstoel) die buiten de kapel opgetimmerd werd. Op Kapellekensmarkt werd vooral zaaigoed verkocht, kwamen kruidendokters hun waar aanprijzen en traden liedjeszangers en lutteurs op.
De Heilige Cornelius
Cornelius was paus van 251 tot 253. Daarom wordt hij afgebeeld met de pauselijke tiara of driekroon. Hij werd op bevel van de Romeinse keizer Decius gedood omwille van zijn geloof. In de naam Cornelius herkende de volksmond het Latijnse woord ‘cornu’, dat hoorn betekent. Zo werd de H. Cornelius patroon over het gehoornde vee. Zijn aanroeping tegen stuipen en vallende ziekte houdt verband met het oude gebruik om brandende hoorn onder de neus van de zieke te houden.
In bijna alle afbeeldingen van Sint-Cornelius sinds de late Middeleeuwen in Vlaanderen houdt de heilige een hoorn in de hand. In Beerse is dat niet het geval. Dat zou erop kunnen wijzen dat de verering van Sint-Cornelius in Beerse ouder is dan op de meeste andere plaatsen. In Beerse vind je meerdere afbeeldingen van de H. Cornelius:
in de Sint-Corneliuskapel staat een altaarbeeld met de tiara aan de voeten van de heilige;
op de reliekhouder uit de 18de eeuw in de kapel bevindt zich een buste van de heilige;
de Sint-Lambertuskerk bezit ook een reliekhouder van de H. Cornelius, hier wel met de traditionele hoorn, en een terracottabeeld van de heilige, dat oorspronkelijk in de nis boven de toegangsdeur van de kerk stond, thans in de sacristie;
in de Sint-Lambertuskerk hangt een drieluik van de H. Cornelius boven het altaar van de linkerzijbeuk; het stelt centraal de kroning van Cornelius voor en links en rechts de geseling en de marteldood van de heilige; het drieluik werk rond 1574 geschilderd door Rochus Thielen uit Herentals;
de kroning van de H. Cornelius tot paus vinden we ook op het rechtergedeelte van het glasraam op het hoogkoor;
in dezelfde kerk bevindt zich een bruin geschilderd Corneliusbeeld tegen de pilaar rechts van het hoofdaltaar;
de H. Cornelius staat op twee bedevaartvaantjes van Beerse; het oude vaantje stamt uit het begin van de 20ste eeuw, het tweede vaantje werd door De Vlierbes uitgegeven naar aanleiding van de restauratie van de St.-Corneliuskapel in 1992; pelgrims namen bedevaartvaantjes mee naar huis als een symbool van bescherming tegen ziekten;
er bestaat ook een devotieprentje van de H. Cornelius van Beerse; dat vind je in Heemkundig Museum Tempelhof.
Vraag
Waarom draagt de H. Cornelius op de meeste afbeeldingen een tiara of driekroon?
Bronnen
Jos GEERTS, Bijdrage tot de Geschiedenis van Beerse. Onze Historische Gebouwen. Beerse, z.d., p. 37-48.
Leo DIGNEF, Het nieuwe bedevaartvaantje van Sint-Cornelius, in Driemaandelijks contactblad van De Vlierbes, 15de jaargang, nr. 50 (okt. 1992), p. 10-11.