Ontstaan
Het bouwjaar van de Sint-Corneliuskapel is niet bekend. De kapel werd voor het eerst vermeld in 1475, toen pastoor Ravens bij testament een som geld aan de kapel schonk. Om onduidelijke redenen werd in 1913 wel het 500-jarig bestaan van de kapel gevierd, maar in 1413 werd de H. Cornelius nog niet vermeld in de oorkonde waarbij op bepaalde dagen in de kerken van Beerse en Vosselaar een aflaat (kwijtschelding van straffen) te verdienen was.
Legende
Een krijgsman vond een beeldje van de H. Cornelius, maar ’s anderendaags stelde hij vast dat het beeldje uit zijn tas verdwenen was. Bij een volgende tocht langs dezelfde weg vond hij het beeldje op dezelfde plaats terug. De plaatselijke bevolking leidde daaruit af dat de H. Cornelius hier vereerd wenste te worden. Daarom bouwde men de kapel op die plaats.
Situering
Toen de huidige Antwerpseweg nog niet bestond, maakte de Oostmalseweg deel uit van de belangrijke verbindingsweg Turnhout-Antwerpen. De oudere inwoners van Beerse noemen de Oostmalseweg nog steeds ‘de Baan’. De kapel werd opgericht aan een kruispunt van die belangrijke verbindingsweg. Op de hoek schuin tegenover de kapel stond vanaf 1662 de afspanning ‘De Kroon’. Daar konden de paarden van de postkoets gevoederd of vervangen worden. De afspanning werd in het begin van de 20ste eeuw afgebroken.
Het gebouw
Het huidige koorgedeelte stamt uit de 15de eeuw. Het schip werd waarschijnlijk in 1660 aangebouwd omdat het aantal bedevaarders bleef groeien. Het tongewelf van het schip werd in dezelfde eeuw afgewerkt met een stucwerk (bepleistering), versierd met engelen, bloemen en druiventrossen. De sacristie werd in het begin van de 19de eeuw aan de noordzijde aangebouwd. In 1913 werd de kapel hersteld en verbouwd. De deur in de zuidzijde van het schip werd dichtgemetseld; de korfboog (boog van een aantal ineenvloeiende cirkelbogen) in witte steen werd opnieuw gebruikt boven de deur onder het torentje. Aan de noord- en de zuidgevel werden meerdere steunberen vervangen of bijgebouwd. Van 1990 tot 1992 werd de kapel en haar meubilair volledig gerestaureerd.
Vraag
Welke straatnamen in Beerse verwijzen naar de H. Cornelius en de Sint-Corneliuskapel?
Bronnen
Jos GEERTS, Bijdrage tot de Geschiedenis van Beerse. Onze Historische Gebouwen. Beerse, z.d., p. 37-48.
Paul NEEFS, De restauratie van de Sint-Corneliuskapel te Beerse, in De Vlierbes XIV (1992), p. 91-109.
Paul NEEFS, Beerse: Historische Gebouwen. De Sint-Corneliuskapel, (folder bij de inhuldiging van de gerestaureerde kapel), Beerse, 1992.
Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen, deel 16n 1, Kanton Turnhout, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Afdeling Monumenten en Landschappen, 1997, p. 43-44.