Wie luistert naar gesprekken tussen Vlamingen, vangt meestal een mengeling tussen dialect en standaardtaal op: tussentaal. In dat taaltje wordt steeds meer ‘gij bent’ gebruikt in plaats van het wijdverbreide ‘gij zijt’ of het correcte ‘jij bent’. Maar wist je dat de taalgebruikers uit onze Noorderkempen, dus ook uit Beerse, verantwoordelijk zijn voor deze evolutie?
“Strikt genomen is ‘gij bent’ grammaticaal niet correct, maar het wordt al langer gebruikt ten noorden van Antwerpen, meer bepaald in de dialecten van de Noorderkempen”, zegt taalonderzoeker Anthe Sevenants. Als doctoraatsonderzoeker bij de vakgroep Kwantitatieve Lexicologie en Variatielinguïstiek aan de KU Leuven bracht hij het gebruik van ‘gij bent’ in kaart.
En wat blijkt? “Het lijkt erop dat die vorm uit deze duidelijk af te bakenen regio is kunnen ontsnappen naar andere taalgebieden in Vlaanderen”, stelt Sevenants. Op de kaart die hij maakte, is te zien dat het gebruik van ‘gij bent’, afkomstig uit de Noorderkempen, gradueel verspreid is geraakt in de provincie Antwerpen, maar ook naar Vlaams-Brabant, tot iets ten noorden van de Brusselse Rand.
Volgens Sevenants zijn de mensen die ‘gij bent’ gebruiken buiten de Noorderkempen, zich er niet meer van bewust dat deze vorm uit dat gebied afkomstig is. “Waarschijnlijk zijn ze het gaan gebruiken, omdat het tussen dialect en standaardtaal in ligt, tussen ‘gij zijt’ en ‘jij bent’ dus. ‘Gij zijt’ kan soms een beetje plat overkomen, terwijl ‘gij bent’ als een ideale uitdrukking wordt ervaren”, legt Sevenants uit. Het is een combinatie van het persoonlijk voornaamwoord ‘gij’, dat we kennen uit de Vlaamse dialecten, aangevuld met een snuifje standaardtaal. “Maar waar ‘jij bent’ een tikkeltje vreemd en formeel kan aanvoelen, vormt ‘gij bent’ de perfecte mengeling van deze twee werelden.”
Via sociale media onderzocht
Om aan de data te komen voor zijn onderzoek, ging Sevenants op Twitter, dat nu X heet, op zoek naar het gebruik van ‘gij bent’. Op sociale media vind je namelijk veel spontaan taalgebruik, vooral dan in conversaties. “Bovendien”, zo besluit Sevenants, “duiden mensen in hun profiel heel vaak aan waar ze vandaan komen. Daarom is het voor taalkundigen een schat aan informatie.