Het is algemeen bekend dat iedere Vlaming met een baksteen in de maag is geboren. Maar het bouwen van woonhuizen uit dat materiaal is in feite een vrij recent fenomeen. In de vele eeuwen voordien gebruikten de Kempenaren vooral hout om een dak boven hun hoofd te bouwen. De expo ‘Houtbouw in de Kempen’, een initiatief van LAReS en Erfgoed Noorderkempen met steun van een achttal gemeenten in de regio Turnhout waaronder Beerse, toont aan dat in onze regio heel lang vooral houten huizen stonden. Deze tentoonstelling was de afgelopen maanden al te zien in Beerse en Vosselaar en reist de volgende maanden verder rond in enkele andere gemeenten in de omgeving van Turnhout.
De Kempen kennen een rijk archeologisch verleden. Al duizenden jaren lang laten mensen hun sporen na in de zandgronden, die aan het licht komen bij archeologische opgravingen. Om meer te weten te komen over hoe de mensen in de (Noorder)Kempen vroeger leefden, onderzocht het studiebureau LAReS Archeologie de evolutie van de huizen. LAReS is een jong en dynamisch bedrijf uit Zoersel, dat de voorbije jaren al heel wat ervaring met klein- en grootschalige archeologische projecten heeft opgedaan voornamelijk in de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant (voor meer informatie: www.laresarcheologie.be).
Wanneer archeologen onder de grond kijken, vinden ze geen funderingen en muren terug, maar enkel ronde en rechthoekige vlekken op de plekken waar ooit de balken en palen van boerderijen stonden. In onze zure Kempense zandgrond rot dat hout in de loop der eeuwen weg. Wat overblijft, zijn enkel sporen. Uit die sporen kunnen de plattegronden van boerderijen en schuren worden afgeleid.
De eerste bekende huizen uit de Kempen dateren uit de Midden-Bronstijd, rond 1800 vóór Christus. Het waren lange, smalle huizen, tot meer dan 30 meter lang. Doorheen de tijd veranderde de manier van bouwen. De expo ‘Houtbouw in de Kempen’ geeft een overzicht van de verschillende plattegronden van in de prehistorie tot de middeleeuwen (van ca. 5000 vóór Chr. tot 1250 na Chr.). LAReS Archeologie maakte een overzicht van alle huisplattegronden die tot nu toe zijn opgegraven, waaronder enkele uit Beerse.
Dat leverde een selectie van 342 goed bewaarde structuren op. LAReS heeft die uitgebreid bestudeerd en in een driedelige publicatie beschreven. De tentoonstelling toont de interessantste resultaten van dat onderzoek. “In de tentoonstelling Houtbouw in de Kempen tonen we enkele reconstructies van deze huizen in zowel maquette als foto’s, naast het verhaal van het sporenonderzoek door de archeologen, de werkwijze voor de reconstructies en de geschiedenis van de bewoning in de Kempen in die tijd”, zegt Sarah Lauwers van de Intergemeentelijke Onroerend Erfgoeddienst (IOED) van Erfgoed Noorderkempen.
Praktisch
‘Houtbouw in de Kempen’ is een rondreizende tentoonstelling, die in de maand juni in Transfo 2340 en de afgelopen zomermaanden in De Moer in Vosselaar te zien was. De expo reist nu verder rond in de Kempen en is de komende maanden nog in verschillende andere gemeenten te bezoeken. Een tentoonstellingskast met vondsten van de opgravingen op de site Krommenhof (2008-2009) is nog te zien in Transfo 2340, het bezoekerscentrum dat iedere eerste zondag van de maand van 14 tot 17 uur geopend is.