Sinds 2013 wordt jaarlijks op 10 juni ‘Wereld Art Nouveau Dag’ gehouden. De datum van 10 juni is gekozen vanwege de sterfdag van Antoni Gaudí (1852-1926) en Ödön Lechner (1845-1914), twee vooraanstaande architecten van deze kunststroming, die vooral hoogtij vierde in de periode 1890-1914. Geen enkele andere tijd is vergelijkbaar met die van de art nouveau. Omdat er zoveel bewaard is gebleven uit deze stijlperiode, kunnen we vandaag nog altijd vol bewondering kijken naar fraai ingerichte herenhuizen, geveldecoraties in faiencetegels en sgraffito, glas-in-loodramen en dagdagelijkse voorwerpen met een unieke twist. Dat wil de onlangs opgerichte Turnhoutse vereniging Tur’Nouveau ook in de toekomst kunnen blijven doen.
Tur’Nouveau is een vereniging met een groot hart voor klein, maar waardevol erfgoed. Ze heeft zich voorgenomen om zich daarvoor vrijwillig in te zetten. In Turnhout wil ze art nouveau en geveldecoraties in het bijzonder in de kijker zetten en waar nodig restauratieprojecten ondersteunen en bevorderen. Tijdens de Nacht van het Kempens Erfgoed, op vrijdag 23 oktober, zullen leden van Tur’Nouveau meewerken aan twee activiteiten in Turnhout: een sgraffito-demonstratie en een terug-in-de-tijdwandeling. Alle details daarover vindt u op de website www.turnouveau.be
Schilder-decorateur Paul Cauchie (1875-1952), meester van de sgraffito-decoraties, vormt de rode draad wanneer we in Turnhout over art nouveau spreken. Cauchie werkte samen met Jos Verschoren (1874-1912) en Adolf Van der Heyden (1872-1915) en versierde zowat alle gevels van deze twee bouwmeesters in Turnhout. In opdracht van architect Jules Taeymans ontwierp hij ook decoraties voor het interieur van de Heilig Hartkerk, op het hoogkoor en onder de hoge ramen van het schip.
Eind mei 2020 werden alvast de eerste stappen ondernomen om, met medewerking van Erfgoed Noorderkempen, de digitale fiches van de inventaris van het bouwkundig erfgoed bij te werken met informatie over de geveldecoraties van Paul Cauchie en zijn medewerkers. En begin dit jaar is Erfgoed Noorderkempen gestart met een blog over het leven en werk van de Turnhoutse bouwmeester Jos Verschoren (http://www.erfgoednoorderkempen.be/2020/02/wie-is-jos-verschoren/). Het is beslist de moeite waard om deze blog van Phaedra Berkvens te volgen.
De medewerkers van Tur’Nouveau ijveren voor het behoud van klein, maar waardevol erfgoed. Ze willen onder meer werk maken van restauraties van geveldecoraties, niet alleen in de Turnhoutse binnenstad, maar ook elders. Ze willen daarbij tewerk gaan in drie fasen:
- Fase 1: Sensibiliseren
Tur’Nouveau wil in de eerste plaats de eigenaars van de woningen met fraaie geveldecoraties sensibiliseren. Meestal zijn zij blij verrast wanneer ze vernemen dat de versiering op hun gevel een zeldzaam overblijfsel is uit de art-nouveauperiode. Wanneer ze weten dat deze decoraties werden ontworpen door Paul Cauchie en uitgevoerd door zijn atelier, stijgt de interesse nog meer. Maar de naam Paul Cauchie klinkt nog niet zo bekend als die van Victor Horta en dus is er nog veel werk aan de winkel. - Fase 2: Bewaren van huidige toestand
Om de geveldecoraties uit de art-nouveauperiode te bewaren voor de toekomst wil Tur’Nouveau meewerken aan een inventaris en een beeldarchief, dat bestaat uit foto’s en tekeningen (schaal 1:1) van sgraffito-ontwerpen en tegeltableaus. Op de pagina ‘Projecten’ op hun website staan enkele gevels die dringend toe zijn aan een opknapbeurt. De originele decoraties zijn op enkele plaatsen volledig verdwenen. Mogelijk kunnen ze nog worden gereconstrueerd. - Fase 3: Restauratie
Om het kleine, maar waardevolle erfgoed te bewaren voor de toekomst zijn onderzoeken en vervolgens conservatie, restauratie en soms reconstructie nodig. Elke euro is belangrijk om dit mogelijk te maken. De vrijwilligers van Tur’Nouveau hopen te kunnen rekenen op uw steun.
Bekijk zeker ook de website www.turnouveau.be voor meer foto’s en informatie. Mensen van wie het hart sneller gaat kloppen bij het aanschouwen van een fraai versierd herenhuis, kunnen zich gratis abonneren op de nieuwsbrief van Tur’Nouveau via deze website.
Contact
Tur’Nouveau
p/a Lodewijk De Koninckstraat 50
2300 Turnhout
info@turnouveau.be
In Beerse vindt u een voorbeeld van een geveldecoratie uit de art-nouveauperiode aan de Vredestraat 3. Het is beschreven in het artikel ‘Historiek van het huis Dufraing’ van Hektor Jansen en Leo Dignef in jaarboek XV (1993); p. 97-108.