Architect René Van Steenbergen (1911 – 1995), afkomstig uit Beerse, ontwierp niet minder dan 800 gebouwen, waarvan zo’n 20 kerken. Ze staan veelal in de Kempen. Wat is de toekomst van deze kerkgebouwen? Tijdens Open Monumentendag, op zondag 9 september 2018, kunnen enkele modernistische kerken van René Van Steenbergen worden bezocht.
De vzw AR-TUR, het centrum voor architectuur, stedelijkheid en landschap in de Kempen, werkte voor Open Monumentendag samen met de KU Leuven en Erfgoed Noorderkempen. Op zondag 9 september 2018 kunnen belangstellenden drie kerken bezoeken.
Kerk in Den Hout
De inwijding van de nieuwe kerk door bisschop Jules Daem vond plaats op 5 september 1968. Op zaterdag 15 september wordt het 50-jarige bestaan van deze kerk gevierd op Den Hout. De kerk illustreert mooi hoe de moderne architecturale vormgeving en bouwmaterialen ingang vonden in de kerkelijke bouwkunst na het Tweede Vaticaans Concilie. Zo vormen kerk, weekkapel met sacristie en toren een complex van eenvoudige balkvormige volumes in een betonskeletstructuur, opgevuld met witgeel baksteenmetselwerk.
Kerk in Schorvoort
Deze cirkelvormige kerk is gebouwd in 1965. De plattegrond kent weinig hoeken en vestigt op die manier de aandacht op het midden, waar het altaar staat. Het vaste meubilair is op maat ontworpen door René Van Steenbergen en werkt dit in de hand. Door het gebruik van een betonstructuur en vakwerkliggers werd deze kerk een open, heldere, maar ook menselijke ruimte om te bidden.
Kerk in Voorheide
Doordat de voorlopige kerk, gebouwd na de Eerste Wereldoorlog bij de stichting van de parochie, te klein werd voor de steeds groeiende parochie, ontstond de nood aan een nieuwe kerk. Deze kerk werd gebouwd in 1964. Het is een grote zaalkerk met vrijstaande toren, opgetrokken uit bakstenen met een vrijwel volledige voorgevel in glas-in-lood.
In België worden steeds meer parochiekerken onderbenut. Vooral in de stadsrand en op het platteland, waar in de naoorlogse periode (na 1945) nog heel veel kerken gebouwd zijn. De vraag naar het toekomstige gebruik van deze kerkgebouwen is onvermijdelijk, maar het antwoord is meestal op praktische of economische gronden gestoeld. Onderbenut blijven de architecturale kwaliteit, de mogelijkheden van de ruimte en de sociale relevantie van het kerkgebouw: wat is de rol van het gebouw in de wijk of het dorp? Tijdens Kempenlab 2 ‘Landschap van kerken’ wil AR-TUR die aspecten van de (naoorlogse) kerkgebouwen belichten. Samen met directe belanghebbenden, ontwerpers en experts gaat men dit najaar op zoek naar een toekomst voor het kerkgebouw. Als casus bekijkt men de kerk Onze-Lieve-Vrouwvan-Altijddurende-Bijstand op Den Hout. Deze kerk is nog volop in gebruik als gebedshuis. Welke rol kan deze kerk blijven spelen, ook op langere termijn? Hoe kan de relatie tussen kerkgebouw en omliggende wijk worden versterkt?
René Van Steenbergen (1911-1995) werd geboren in Beerse. Zijn leven lang bleef hij zijn geboortedorp trouw. Van hieruit werkte hij aan een indrukwekkend architecturaal oeuvre, dat de volledige provincie Antwerpen bestreek. Naast veel eengezinswoningen bouwde hij tientallen scholen, kerkgebouwen, kantoren, bedrijfsgebouwen, sportcomplexen en ziekenhuizen. In zijn vormgeving maakte hij een duidelijke evolutie door. De speelse art-deco-architectuur van de jonge architect ruimde na de Tweede Wereldoorlog het veld voor een eerder traditionele vormentaal. Tegen het begin van de jaren 60 evolueerde hij verder naar een sober modernisme. Van Steenbergen is de meest productieve kerkenbouwer van de naoorlogse periode in Vlaanderen. Al zijn kerkgebouwen liggen binnen het bisdom Antwerpen.
Meer informatie: AR-TUR vzw, Warandestraat 42, 2300 Turnhout, info@ar-tur.be