Ze zijn ieder jaar opnieuw de schrik van elke tuinier: de ‘ijsheiligen’. Ze markeren de periode van 11 tot 14 mei en in de volksmond zijn dat de laatste dagen van het voorjaar waarop nachtvorst mogelijk is. Tot dan is het aan te raden jonge plantjes niet buiten te laten overnachten en maatregelen te nemen voor de fruitsoorten die vorstgevoelig zijn. Maar wie zijn of waren die fameuze ijsheiligen ook alweer?
IJsheiligen is een van de oudste en wellicht bekendste begrippen uit de volksweerkunde. De eerste berichten over deze “beruchte heiligen” dateren van rond het jaar 1000. De naam ‘ijsheiligen’ verwijst naar de naamdagen van de volgende vier (of in sommige landen vijf) heiligen.
De eerste die opduikt op 11 mei, is Mamertus. Hij was in de vijfde eeuw bisschop van Vienne in Frankrijk. Hij voerde de kruisdagen in, drie boetedagen in de aanloop naar Hemelvaartsdag. Op die drie dagen gingen hier en daar processies uit om akkers te zegenen in de hoop op een rijke oogst en gespaard te blijven van noodweer en honger.
Pancratius is de tweede ijsheilige op 12 mei. Hij werd geboren in het huidige Turkije rond het jaar 290. Hij reisde als 14-jarige met een oom naar Rome en liet zich daar dopen. Precies in Rome kende in die tijd de christenvervolging een hoogtepunt. Pancratius weigerde echter om zijn geloof af te zweren en werd dan ook prompt onthoofd.
Servatius van Maastricht is de ijsheilige die op 13 mei wordt herdacht. Hij was in de vierde eeuw de eerste bisschop van de Nederlanden. Hij maakte een pelgrimsreis naar Rome en stierf omstreeks 384 in Maastricht, zijn bisschoppelijke zetel.
Bonifatius van Tarsus is de vierde ijsheilige, die zijn naamdag heeft op 14 mei. Hij was een welgestelde Romeinse burger die in 307 de marteldood stierf ten tijde van de christenvervolging. Hij verdween na het Tweede Vaticaans Concilie in de jaren zestig van de vorige eeuw van de officiële heiligenkalender en is dus officieel geen ijsheilige meer.
En Sophia van Rome dan? In sommige streken wordt zij als vijfde ijsheilige vermeld. Zij zou net als Pancratius in 304 ter dood zijn gebracht, omdat zij haar christelijk geloof niet wou afzweren. In Duitsland spreekt men daarom op 15 mei van ‘Sophientag’ of de dag van ‘kalte Sophie’. Maar bij ons houden we het meestal bij de eerder genoemde vier ijsheiligen.
Nog veel meer over de ijsheiligen en hun bewogen leven leest u op de Nederlandse websitehttps://www.kenteringen.nl/patroonheiligen/ijsheiligen/.